Yeni AB Telif Hakları Düzenlemeleri Özgür İnterneti Tehdit Mi Ediyor?

Dijital tek pazar stratejisi doğrultusunda; telif hakları ile ilgili mevcut düzenlemelerine¹ , dijital çağa uygun, birtakım değişiklikler getirmeyi hedefleyen² Avrupa Birliği; söz konusu telif hakları düzenlemelerinin internet üzerinden yapılacak paylaşımlar bakımından özgürlükleri kısıtlayıcı nitelikte olduğu iddiasıyla eleştiriliyor.

Telif haklarının korunması maksadıyla; Facebook, Twitter, YouTube gibi yüklü miktarda kullanıcı içeriği barındıran platformlara yüklenen içeriklerin otomatik olarak tanınmasını ve telif hakları bakımından denetlenmesini sağlayacak yazılımların kullanılmasını öngören düzenlemeler; netice olarak tüm kullanıcıların paylaşımlarının izlenmesi ve denetlenmesi gibi sonuçlara yol açması bakımından eleştiriliyor. Öte yandan, Avrupa Komisyonu ilgili değişiklikler ile hedeflenenin sosyal medya paylaşımlarının kısıtlanması ya da sansürlenmesi değil, yüklü miktarda içerik barındıran platformların menfaatleri ile telif hakkı sahiplerinin menfaatlerinin dengelenmesi olduğunu iddia ediyor.

Avrupa Birliği bünyesindeki bu düzenlemeler, Türkiye’de yürürlükte bulunan mevzuata doğrudan etki etmese de; ülkemizdeki kullanıcıların da aktif bir şekilde yer aldığı platformları doğrudan etkiliyor olmaları bakımından Türk kullanıcıların paylaştıkları içeriklerin de otomatik olarak izlenmesi ve telif hakkı ihlali olarak değerlendirilenlerin otomatik olarak engellenmesi/kaldırılması sonucunu doğurabilecektir.

Öte yandan, basın mensuplarının telif haklarının da daha güçlü bir şekilde korunması hedefiyle; haber içeriklerinin dijital ortamda paylaşılmasıyla ilgili, basın mensuplarının haklarına yer veren düzenleme de söz konusu haberlerin paylaşılmasını kısıtlayacak/ücrete tabi olmasına neden olacak bir nitelikte olması bakımından eleştiriliyor. Özellikle sosyal medya üzerinden haber sitelerinin linklerini paylaştığımızda otomatik olarak ilgili linkte yer alan içeriğin kısa bir özeti de paylaşımlarımızda yer alabiliyor ya da Google üzerinden arama yaptığımızda bir linkte tıklamadan önce o linkte yer alan içeriğin kısa bir özetini okuma imkanımız oluyor. Söz konusu düzenlemeyle birlikte snippet adı verilen bu özetlerin de sınırlamalara tabi olacağı iddia ediliyor.

Söz konusu düzenlemelerle ilgili Avrupa Birliği nezdinde müzakereler sürerken; ilgili taslağın yürürlüğe girmesi AB parlamentosunda Mart ayı sonunda yapılması planlanan oylamaya bağlı.